Xu hướng và giải pháp quan trọng đang định hình tương lai của tự động hóa và an ninh mạng

 Ngành tự động hóa và an ninh mạng đang được định hình bởi những xu hướng và giải pháp nổi bật, với trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển của cả hai lĩnh vực này.

Dưới đây là những xu hướng và giải pháp quan trọng đang định hình tương lai của tự động hóa và an ninh mạng:

Ảnh minh họa

1. Trong lĩnh vực tự động hóa và robot:

Xu hướng nổi bật:

• AI bước vào giai đoạn trưởng thành và ứng dụng thực tiễn: Năm 2025 sẽ là một mốc quan trọng đánh dấu sự chuyển mình của AI từ một khái niệm "thời thượng" thành những ứng dụng thực tiễn, ổn định và hiệu quả hơn. AI sẽ ngày càng được tích hợp sâu rộng vào các hệ thống hiện có, thay vì được quảng bá là công nghệ độc lập. Làn sóng AI tiếp theo không chỉ là phần mềm mà còn gắn liền với khả năng tương tác vật lý, cho phép AI hiểu luật vật lý, thích nghi với tình huống bất ngờ và điều hướng trong môi trường thực tế.
• Robot thâm nhập cuộc sống hàng ngày và đa ngành: Robot không còn chỉ hoạt động trong nhà máy mà đang dần xuất hiện trong cuộc sống thường nhật, đặc biệt là robot cộng tác (cobot). Các ứng dụng cụ thể bao gồm:
• Ngành thực phẩm – đồ uống: Cobot được dùng làm robot pha chế cà phê (barista) và robot đầu bếp, giúp đảm bảo độ nhất quán và tốc độ trong giờ cao điểm. Chuỗi thức ăn nhanh Chipotle ở Mỹ là ví dụ điển hình áp dụng cobot trong nhà hàng.
• Ngành phim ảnh và truyền hình: Cobot điều khiển camera đã được sử dụng để quay phim, chương trình hoặc quảng cáo.
• Ngành xây dựng: Cobot được Canvas sử dụng để hoàn thiện tường thạch cao và Raise Robotics dùng để lắp đặt phụ kiện trên các tòa nhà cao tầng, giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động kỹ năng cao và công việc nguy hiểm.
• Robot hỗ trợ cảm xúc và chăm sóc sức khỏe: Các robot như Romi latan của hãng Mofiria và chó robot Jenny của Tombo được thiết kế để chống lại sự cô lập, lo lắng và trầm cảm, đặc biệt hiệu quả tại các viện dưỡng lão.
• Sự bùng nổ tự động hóa tại Ấn Độ: Ấn Độ đang trở thành điểm sáng với sự tăng trưởng mạnh mẽ trong tự động hóa, được hỗ trợ bởi các chính sách chính phủ tích cực và ba yếu tố chính: dân số trẻ, ngành công nghệ phát triển mạnh và đầu tư chiến lược vào số hóa. Quốc gia này đã tăng thứ hạng robot toàn cầu từ vị trí 10 lên vị trí 7 chỉ trong một năm.
• Cách tiếp cận mới về an toàn cho robot: Khi robot được triển khai trong môi trường làm việc ngày càng linh hoạt, cách tiếp cận truyền thống về an toàn cần được điều chỉnh. Tương lai của an toàn sẽ dựa trên các công nghệ thích ứng, có khả năng phản hồi theo thời gian thực, sử dụng cảm biến hiện đại và thuật toán AI để robot phát hiện và phản ứng tức thì với chuyển động của con người, đảm bảo an toàn mà không giảm hiệu suất.
• Giải pháp tự động hóa trọn gói chuẩn hóa (standardized turnkey solutions): Các hệ thống được cấu hình sẵn này sẽ trở nên cực kỳ quan trọng, giúp doanh nghiệp dễ dàng triển khai robot mà không cần nhiều thời gian tùy chỉnh hay kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Điều này đặc biệt hữu ích cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, giúp họ tiếp cận công nghệ robot với chi phí hợp lý. Dự kiến đến cuối năm 2025, hơn 1/3 robot cộng tác sẽ được triển khai dưới dạng giải pháp trọn gói chuẩn hóa.

Giải pháp và tác động:

• Nhờ sự hỗ trợ của AI, robot có thể hiểu tình huống, tự đưa ra quyết định và thực hiện các nhiệm vụ phức tạp một cách độc lập, tái định hình cách vận hành của nhiều ngành nghề.
• Robot không thay thế con người, mà sẽ hỗ trợ để công việc của con người trở nên hiệu quả, an toàn và sáng tạo hơn, trở thành một "đồng nghiệp công nghệ" hữu ích.
• Robot giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, giảm chi phí và đảm bảo an toàn cho người lao động.
• Robot giúp giải quyết những thách thức lớn như thiếu hụt lao động, gián đoạn chuỗi cung ứng, đồng thời tăng năng suất và hiệu quả vận hành.

2. Trong lĩnh vực an ninh mạng:

Xu hướng nổi bật:

• AI là trọng tâm toàn cầu và công cụ không thể thiếu: AI đã trở thành một công cụ không thể thiếu trong an ninh mạng, giúp phân tích dữ liệu, phát hiện mối đe dọa và ứng phó với các cuộc tấn công mạng nhanh chóng và hiệu quả. Sự phụ thuộc ngày càng lớn vào công nghệ số khiến việc ứng dụng AI vào an ninh mạng trở thành yêu cầu cấp bách.
• Generative AI trong an ninh mạng: Công nghệ Generative AI được sử dụng để mô phỏng các cuộc tấn công mạng, tăng cường khả năng phòng thủ và giúp đội ngũ bảo mật kiểm tra hệ thống trong các tình huống giả định. Microsoft Security Copilot là một ví dụ đáng chú ý sử dụng Generative AI để cung cấp khuyến nghị bảo mật.
• Tích hợp AI và blockchain: Chuỗi khối (blockchain) và AI đang hội tụ để tạo ra các giải pháp bảo mật toàn diện, tăng cường tính minh bạch và khả năng truy vết, đồng thời bảo vệ dữ liệu đào tạo AI khỏi bị can thiệp.
• Sự gia tăng tấn công sử dụng AI: Hacker cũng tận dụng AI, Generative AI và các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) để tạo ra mã độc, email lừa đảo (phishing) và video deepfake thuyết phục, cũng như các cuộc tấn công ransomware tự động hóa.
• Thách thức về chính sách và lạm dụng AI: Việc thiếu các chính sách bảo vệ dữ liệu nhạy cảm trước AI còn phổ biến. Rủi ro từ việc đào tạo AI trên dữ liệu thiếu chính xác và sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể làm giảm hiệu quả hệ thống an ninh mạng.
• Việt Nam nổi lên nhưng đối mặt thách thức: Việt Nam đang phát triển nhanh chóng trong lĩnh vực an ninh mạng dựa trên AI, nhưng vẫn đối mặt với thiếu hụt nhân lực chuyên trách và sự gia tăng tấn công mạng, đặc biệt là deepfake.

Giải pháp và tác động:

• Phát hiện và ngăn chặn tấn công mạng theo thời gian thực: AI giúp chuyển từ phát hiện dựa trên quy tắc sang phát hiện dựa trên phân tích hành vi và học máy, ví dụ như hệ thống bảo mật tại Wells Fargo và PayPal trong việc phát hiện gian lận và hành vi bất thường.
• Chống lại deepfake và rủi ro sinh trắc học: AI được sử dụng để phát hiện deepfake bằng cách nhận diện các dấu hiệu bất thường trong ánh sáng, kết cấu khuôn mặt hoặc chuyển động, giúp bảo vệ danh tính trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng và chính phủ.
• Rút ngắn thời gian phản ứng: Các hệ thống an ninh mạng dựa trên AI có thể rút ngắn thời gian phản ứng tới 14 tuần, bảo vệ các tổ chức trước mối đe dọa tiềm tàng.
• Xây dựng hệ sinh thái bảo mật AI kết hợp yếu tố con người: Cần có sự phối hợp giữa AI (xử lý dữ liệu lớn, tự động hóa tác vụ) và chuyên gia bảo mật (đưa ra quyết định chiến lược, giải quyết tình huống phức tạp) để đảm bảo hiệu quả tối ưu và khả năng dự đoán rủi ro.
• Chính sách và hợp tác quốc tế: Thiết lập các khuôn khổ pháp lý chung và thúc đẩy chia sẻ thông tin giữa các quốc gia để quản lý ứng dụng AI và ứng phó với các mối đe dọa xuyên biên giới, học hỏi từ mô hình quản lý AI như Đạo luật AI của EU.
• Hướng đi cho doanh nghiệp tại Việt Nam: Nâng cấp hạ tầng số bằng cách tích hợp các giải pháp AI (như phân tích hành vi người dùng), đào tạo nhân sự về các mối đe dọa hiện đại, và hợp tác quốc tế để tiếp cận giải pháp tiên tiến.