Bằng chứng khoa học định hình các phương pháp nuôi dạy con hiện đại như thế nào?

 Bằng chứng khoa học định hình các phương pháp nuôi dạy con hiện đại bằng cách cung cấp một khuôn khổ đáng tin cậy để hiểu hành vi của trẻ em và đưa ra các chiến lược hiệu quả, nhưng Jacqueline Nesi, Tiến sĩ, luôn nhấn mạnh rằng nó không phải là câu trả lời duy nhất. Như Nesi viết trong bản tin Technosapiens của mình, khái niệm "nuôi dạy con dựa trên bằng chứng" không chỉ dựa vào "bằng chứng nghiên cứu tốt nhất hiện có" mà còn kết hợp "chuyên môn lâm sàng" của cha mẹ và "đặc điểm, hoàn cảnh và nhu cầu của trẻ".

Dưới đây là cách khoa học định hình các phương pháp nuôi dạy con cái hiện đại theo quan điểm của Nesi:

• Hiểu các nguyên tắc cơ bản: Nesi giải thích rằng việc nuôi dạy con cái hiệu quả xoay quanh hai yếu tố chính: sự ấm áp và cấu trúc – một phong cách được gọi là "nuôi dạy con có uy quyền".

    ◦ Ấm áp có nghĩa là thể hiện tình yêu, sự hỗ trợ và sự quan tâm đến con bạn, cho dù đó là thông qua chơi đùa, ôm ấp hay chỉ đơn giản là lắng nghe.

    ◦ Cấu trúc liên quan đến việc đặt ra các giới hạn, quy tắc và kỳ vọng nhất quán và có thể dự đoán được, đồng thời cho phép trẻ tự do khám phá và mắc lỗi trong ranh giới an toàn.

• Định hình kỷ luật bằng Điều kiện hóa thao tác: Nesi đi sâu vào điều kiện hóa thao tác (operant conditioning) như một khuôn khổ cơ bản để hiểu cách các hậu quả định hình hành vi.

    ◦ Tăng cường hành vi mong muốn: Những hành vi được theo sau bởi một hậu quả tốt sẽ có nhiều khả năng xảy ra hơn trong tương lai (tăng cường tích cực hoặc tiêu cực). Ví dụ, khen ngợi con bạn vì đã đặt iPad xuống nhanh chóng sau thời gian sử dụng màn hình là tăng cường tích cực.

    ◦ Giảm hành vi không mong muốn: Những hành vi được theo sau bởi một hậu quả xấu sẽ ít có khả năng xảy ra hơn trong tương lai (hình phạt tích cực hoặc tiêu cực). Nesi lưu ý rằng hình phạt thể chất không hiệu quả và có thể làm tăng hành vi gây hấn. Thay vào đó, việc rút lại sự chú ý của bạn khỏi các cơn giận dữ là một hình phạt tiêu cực hiệu quả. Sự nhất quán cực độ là chìa khóa; nếu bạn nhượng bộ khi con bạn la hét, chúng sẽ học được rằng la hét sẽ mang lại cho chúng điều chúng muốn.

• Dựa trên khoa học thanh thiếu niên: Sự hiểu biết về não bộ đang phát triển ở tuổi vị thành niên cung cấp cái nhìn sâu sắc về nhu cầu của họ. Theo Nesi, thanh thiếu niên cần:

    ◦ Khám phá và chấp nhận rủi ro để phát triển các kỹ năng cần thiết khi trưởng thành.

    ◦ Ý nghĩa và mục đích thông qua đóng góp để cảm thấy cuộc sống của họ có ý nghĩa.

    ◦ Ra quyết định và điều chỉnh cảm xúc để quản lý cảm xúc mạnh mẽ.

    ◦ Sự hỗ trợ từ cha mẹ và người lớn quan tâm khác, ngay cả khi họ hành động như thể họ không cần.

    ◦ Phát triển các giá trị, mục tiêu và bản sắc khi họ tìm ra con người họ muốn trở thành.

    ◦ Sự tôn trọng và địa vị xã hội để cảm thấy có giá trị trong cộng đồng.

• Quản lý thời gian sử dụng màn hình và phương tiện truyền thông xã hội: Nesi nhấn mạnh rằng các khuyến nghị của các tổ chức như AAP và WHO chỉ là hướng dẫn, và điều quan trọng hơn là liệu thời gian sử dụng màn hình có cản trở các hoạt động quan trọng khác như ngủ, hoạt động thể chất và tương tác trực tiếp hay không.

    ◦ Nội dung chất lượng cao: Đối với trẻ nhỏ, các chương trình mang tính giáo dục, tích cực và tương tác xã hội như Daniel Tiger hoặc Sesame Street có thể hỗ trợ học tập.

    ◦ Đồng xem (Co-viewing): Nesi giải thích rằng xem cùng con có thể tăng cường kỹ năng ngôn ngữ và học tập, đặc biệt đối với trẻ dưới 3 tuổi, bằng cách củng cố việc học và biến nó thành một trải nghiệm tương tác.

    ◦ Chuyển đổi liền mạch: Khoa học định hình các chiến lược để giảm thiểu các cơn giận dữ sau thời gian sử dụng màn hình, bao gồm việc đưa ra cảnh báo trước, thảo luận về quá trình chuyển đổi và đặt giới hạn rõ ràng, nhất quán.

    ◦ Hiểu về Dopamine: Nesi bác bỏ quan niệm sai lầm rằng dopamine đơn thuần là "hóa chất tạo cảm giác dễ chịu", giải thích rằng nó thiên về động lực hơn. Mặc dù dopamine có liên quan đến việc sử dụng màn hình, nhưng nó không nhất thiết có nghĩa là màn hình nguy hiểm hoặc độc hại; nó chỉ là cách bộ não hoạt động. Nesi lưu ý rằng đối với một tỷ lệ nhỏ trẻ em, việc sử dụng công nghệ có thể trở nên có vấn đề, và dopamine có liên quan ở đó.

• Cải thiện giấc ngủ: Các phương pháp nuôi dạy con hiện đại áp dụng điều kiện hóa thao tác để giải quyết các vấn đề về giấc ngủ ở trẻ nhỏ.

    ◦ Giấc ngủ độc lập: Các kỹ thuật như "cho bé khóc một mình" (unmodified extinction) hoặc "cho bé khóc dần" (graduated extinction) có thể dạy trẻ tự ngủ.

    ◦ Biến mất sự hiện diện của cha mẹ: Dần dần di chuyển ra xa giường của trẻ hoặc ra khỏi phòng có thể giúp trẻ quen với việc ngủ mà không có cha mẹ ở đó.

    ◦ Thói quen nhất quán: Việc tuân thủ một thói quen đi ngủ ngắn, thư giãn, nhất quán và tránh màn hình trong phòng ngủ là những lời khuyên dựa trên bằng chứng.

• Thúc đẩy mối quan hệ anh chị em tích cực: Khoa học gợi ý các chiến lược để khuyến khích sự hòa hợp giữa anh chị em:

    ◦ Khuyến khích niềm vui: Tạo cơ hội cho các hoạt động và chơi đùa chung.

    ◦ Nhận thức quan điểm của người khác: Giúp trẻ hiểu quan điểm và cảm xúc của anh chị em của mình.

    ◦ Điều chỉnh cảm xúc: Dạy trẻ nhận biết và quản lý cảm xúc của mình một cách lành mạnh.

    ◦ Quản lý xung đột: Dạy trẻ các chiến lược giải quyết bất đồng một cách xây dựng và tránh sự thiên vị của cha mẹ.

• Đối phó với những suy nghĩ xâm nhập: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những suy nghĩ xâm nhập là cực kỳ phổ biến và không liên quan đến việc thực hiện chúng. Nesi giải thích "Lý thuyết quá trình trớ trêu" (Ironic Process Theory) hay "vấn đề gấu trắng" – việc cố gắng kìm nén một suy nghĩ thực sự khiến nó xuất hiện thường xuyên hơn. Giải pháp là không làm gì cả và chỉ đơn giản là nhận ra suy nghĩ đó là bình thường.

• Nuôi dưỡng lòng biết ơn: Mặc dù nghiên cứu tương đối mới, các thực hành dựa trên bằng chứng để thúc đẩy lòng biết ơn bao gồm:

    ◦ Lựa chọn ngách: Khuyến khích trẻ tham gia vào các nhóm hoặc hoạt động nuôi dưỡng lòng biết ơn, như phục vụ cộng đồng.

    ◦ Trò chuyện: Thảo luận về lòng biết ơn khi trẻ thể hiện nó hoặc bỏ lỡ cơ hội, khuyến khích sự phản ánh và đồng cảm.

    ◦ Làm gương: Cha mẹ thể hiện lòng biết ơn bằng lời nói và hành vi.

Tóm lại, trong công việc của mình, Nesi liên tục chỉ ra rằng bằng chứng khoa học cung cấp một la bàn, một "Ngôi sao Bắc Đẩu" để hướng dẫn các quyết định nuôi dạy con cái. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần kết hợp kiến thức về con cái của họ, trực giác của họ và các giá trị của gia đình, vì khoa học không phải lúc nào cũng cung cấp một câu trả lời duy nhất, dứt khoát cho mọi tình huống nuôi dạy con cái phức tạp.